Wat is de energietransitie?

Deze energietransitie stelt tegelijk het vraagstuk van de beschikbaarheid en betaalbaarheid van energie en de betrouwbaarheid van het energiesysteem aan de orde: vooralsnog zijn er onvoldoende duurzame energiebronnen om deze overgang te kunnen realiseren, terwijl het aanbod van energie uit deze bronnen fluctueert over de dag en over de seizoenen.

Het energiesysteem heeft een technische, juridische, sociale en economische dimensie. Het betreft dus zodoende zowel de technische installaties en infrastructuur voor de energievoorziening als de (verdeling van) kosten en opbrengsten van de winning, het transport en het verbruik van energie. In de energietransitie spelen ook sociaal-maatschappelijke onderwerpen een rol. Het gaat dan onder andere om de (rechtvaardigheid van de) verdeling van de consequenties van het gebruik van fossiele energiebronnen en de mogelijkheden voor burgers en bedrijven om deel te nemen aan besluiten over de toekomstige inrichting van het energiesysteem.

De energietransitie staat niet op zichzelf. Energie is verweven met veel maatschappelijke functies: met de productie van voedsel, met de werking van ons financiele systeem, met de productie van materialen, met onze veiligheid en gezondheid. De energietransitie -in bredere zin- beoogt in de overgang naar het gebruik van duurzame energiebronnen tegelijk bij te dragen aan een beter en samenhangender functioneren van elk van deze maatschappelijke terreinen.

De energietransitie speelt zich af op verschillende schalen. Op het mondiale vlak speelt met name de vraag van politieke onafhankelijkheid van energie en van verschuivende machtsverhoudingen bij het uitfaseren van fossiele energiebronnen, terwijl op nationale schaal de verdeling van de noodzakelijke ruimte voor het opwekken van duurzame energie over het land een belangrijk onderwerp is. Op lokaal niveau is er veel aandacht voor de participatie van burgers en stakeholders bij de realisatie van concrete projecten.

De energietransitie draagt bij aan het beperken van de klimaatverandering. Nederland heeft zich gecommitteerd aan het wereldwijde klimaatverdrag, dat in 2015 gesloten is in Parijs. Het gebruik van fossiele energiebronnen leidt namelijk tot de uitstoot van broeikasgassen zoals CO2, die de oorzaak zijn van klimaatverandering. De energietransitie wordt tenslotte gedreven door het besef dat grondstoffen op aarde eindig zijn en we daarom beter gebruik kunnen maken van duurzame en hernieuwbare energiebronnen om ons voortbestaan veilig te stellen.