Mobiliteitstransitie Merwedekanaalzone Utrecht

Foto: BURA urbanism 

Mobiliteit meets verstedelijking: wat vraagt dat?

Tot dusverre de ambitie. Het waarmaken daarvan is echter gemakkelijker geschetst dan gedaan. Stap één is ontwerpen met mobiliteit in het achterhoofd. Dat is in Merwede gelukt. Stap twee is zorgen dat het ook werkt en uitwerkt zoals bedoeld. Dat is op die schaal in Nederland nog nergens gebeurd. Het vraagt dat overheid, ontwikkelaars, mobiliteitsaanbieders en inwoners op een andere manier samenwerken, andere rollen aannemen dan ze normaliter doen. De mobiliteitstransitie zit in Merwede niet in de stenen, maar in governance en samenwerking.

Vormgeven aan de governance van de mobiliteitstransitie

In Merwede werken markt en overheid op een unieke manier samen. Gemeente en ontwikkelaars hebben samen een plan gemaakt, en dragen samen verantwoordelijkheid voor wat nodig is om dat plan te realiseren. Voor mobiliteit betekent dit het opzetten en volwassen maken van een Mobiliteitsbedrijf, een publiek-private samenwerking (PPS) die de partijen gezamenlijk oprichten. Het Mobiliteitsbedrijf verhuurt parkeerplaatsen aan inwoners, selecteert aanbieders van deelmobiliteit en MaaS, beheert het fietsparkeren van bezoekers en zorgt voor logistieke dienstverlening aan de inwoners. Bovenal zorgt het Mobiliteitsbedrijf voor het inregelen, monitoren en bijstellen van het mobiliteitsconcept wanneer dat nodig blijkt.

Het Mobiliteitsbedrijf: de risico’s

Deze aanpak kent enorme kansen, maar zeker ook risico’s. Hoe combineer je de wens om een economisch zelfvoorzienend bedrijf neer te zetten met maatschappelijke wensen (betaalbare deelmobiliteit of parkeerplaatsen gehandicapten, invloed van inwoners). Wie draagt de meerkosten van de hoge dichtheid; de gemeente, de ontwikkelaar, de toekomstige inwoner of alle drie? Dat is een continu gesprek over proportionaliteit, roleigenheid en waar de baten en lasten vallen. Bijkomende uitdaging: je realiseert je vaak pas wat er nodig is als je een stap verder bent in het uitwerken en doorleven van het concept. En de afspraken die je eerder maakte vragen soms toch om bijstelling naderhand.

Stap voor stap naar de wijk van de toekomst

Royal HaskoningDHV is voor en namens de gemeente Utrecht verantwoordelijk voor de vertaalslag van concept naar inrichting en operatie van het mobiliteitsconcept van Merwede. Namens de gemeente geven wij samen met de private partijen vorm aan de mobiliteitstransitie in de wijk. Dat is een continue ontdekkingsreis, soms met stevige onderhandelingen over de koers. Dat heeft tot onorthodoxe stappen geleid, bijvoorbeeld dat de gemeente alle parkeergarages verwerft, maar dat alle partijen 10 jaar garant staan voor de exploitatie van het gehele concept, inclusief de garages. Het is een continu proces van twee stappen vooruit, één stap terug. Uiteindelijk gaat het over vertrouwen, elkaars belang kennen en buiten de eigen rol durven te stappen.