Marker Wadden: van ecologische droom naar unieke realiteit

Over de Marken Wadden

De Marker Wadden is een natuurgebied in ontwikkeling, midden in het Markermeer. Een unieke plek met verschillende eilanden die ruimte bieden aan natuur en recreatie. De eilanden zijn voorzien van een beschermende rand van zand, waarbinnen (riet)moeras en ondiep water is gelegen. Deze natuurlijke oevers bieden ruimte voor vissen om te paaien en vogels om te broeden. Het hoofdeiland wordt toegankelijk voor natuurliefhebbers, strandliefhebbers en watersporters die het eiland met de boot bezoeken. De overige eilanden zijn bedoeld voor de natuur en bieden een rustig broed- en foerageergebied voor vogels. Het ondiepe water tussen de eilanden en de moerassen binnen de eilanden bieden een opgroeigebied voor vis. Natuurmonumenten is initiatiefnemer van de Marker Wadden. Voor de aanleg is een samenwerkingsverband opgezet met andere financiers vanuit verschillende Ministeries, de provincie Flevoland en publieke en private organisaties.

De Marker Wadden worden op een unieke wijze gebouwd: met slib, klei en zand. Het slib is afkomstig uit het Markermeer, waar het zich jarenlang op de bodem heeft opgehoopt. Het slib maakt het water troebel en beperkt zo de groei van algen en daarmee ook van zoöplankton dat van algen leeft. Het slib dekt ook de bodem af, waardoor onder andere driehoeksmosselen niet goed tot ontwikkeling komen. Door slib aan het meer te onttrekken kan het bodemleven zich beter ontwikkelen en komt meer voedsel beschikbaar voor vogels. Omdat rondom het Markermeer dijken staan, ontbreken er natuurlijke oevers en zandige land- en waterovergangen. Deze zijn echter van groot belang voor voor vissen, vogels en amfibieën. In de Marker Wadden zijn natuurlijke oevers en zandige land-waterovergangen juist ruim aanwezig.

Creëer zoveel mogelijk natuur

Bij de ontwikkeling van de Marker Wadden stond Natuurmonumenten voor verschillende uitdagingen. Ten eerste moest de haalbaarheid van het plan getoetst worden: is het technisch, juridisch en budgettair mogelijk om op een innovatieve manier met slib en klei eilanden te creëren in het Markermeer? Ten tweede wilde Natuurmonumenten zoveel mogelijk natuuroppervlak van goede kwaliteit creëren. Dat vraagt aan de ene kant om voldoende financiële ruimte en aan de andere kant om een kostenefficiënte ontwikkeling. Tot slot moest er een plan komen dat tot positieve besluitvorming zou leiden en moest de aanbesteding in gang worden gezet.

Van planologische procedure tot uitvoering

Natuurmonumenten schakelde Royal HaskoningDHV in om te helpen bij het realiseren van de Marker Wadden. De keuze viel op Royal HaskoningDHV omdat dit ingenieursbureau veel ervaring heeft met de procedures, technisch inhoudelijke uitdagingen en stakeholders op het gebied van water en het Markermeer. Royal HaskoningDHV was immers al betrokken bij eerdere projecten in en rond het meer. De goede ervaringen tijdens eerdere projecten droegen ook bij aan de keuze voor RoyalHaskoningDHV. Het adviesbureau leidde de planologische procedure van het Marker Wadden-project. Daaronder vallen alle werkzaamheden rond de Notitie Reikwijdte en detailniveau, het planMER, het projectMER, de Passende Beoordelingen, het ontwerp-bestemmingsplan en de vergunningaanvragen. Vervolgens heeft Royal HaskoningDHV samen met de betrokken partijen de inkoopstrategie ontwikkeld en de aanbesteding voorbereid. Daarnaast assisteert Royal HaskoningDHV bij de realisatie met technische, procesmatige en veiligheidsadviezen.

Stroomversnelling

Natuurmomenten had op grote lijnen het plan voor Marker Wadden al uitgedacht. In de unieke samenwerking met Rijkswaterstaat en Royal HaskoningDHV zijn de plannen verder geconcretiseerd, procedureel verankerd en is tot een selectie van een aannemer gekomen. De samenwerking heeft ertoe geleid dat de planfase van het project in een unieke korte periode is doorlopen. Inmiddels zijn de eerste eilanden gerealiseerd en zijn de contouren van fase 1 duidelijk zichtbaar. Het is de planning dat fase 1 van het natuurgebied in 2020 is afgerond, sinds september 2018 zijn delen open voor publiek.

Naast een concreet plan leidde de samenwerking met Royal HaskoningDHV tot een goede samenwerking met bevoegde gezagen. Ook daardoor konden de Marker Wadden snel gerealiseerd worden. Dat betekent dat kon worden voldaan aan de wens van Natuurmonumenten om zoveel mogelijk vierkante meter natuurgebied te creëren voor een zo laag mogelijk budget.

Nederlands exportproduct

De Marker Wadden worden op een unieke manier gebouwd: met zand, klei en slib van de bodem van het Markermeer. Deze innovatieve aanpak genereert kennis die wereldwijd interessant is, bijvoorbeeld in Shanghai, Jakarta, New Orleans en Colombia (Canal del Dique). Niet voor niets is het project onderdeel van Proeftuin NL van de Topsector Water. Want het bouwen van natuur met slib heeft de potentie om uit te groeien tot een nieuw Nederlands exportproduct – een visitekaartje voor ons land en alle ambitieuze waterbouwspecialisten die bij het project betrokken zijn.