Bodemdaling en CO2-uitstoot vragen nieuw toekomstperspectief De Hegewarren
In De Hegewarren, een polder van ongeveer 400 hectare in de driehoek Leeuwarden-Heerenveen-Drachten, zakt de bodem. Elk jaar klinkt de veenlaag weer een stukje in. Hierbij komt er CO2 vrij, ook dat is niet wenselijk. Doordat de grondwaterstanden in het veenweidegebied vaak kunstmatig laag gehouden worden, wordt de bodemdaling versterkt. Ook heeft de bodemdaling gevolgen voor het waterbeheer; het is bijvoorbeeld steeds moeilijker polderkades goed te onderhouden. Een nieuw toekomstperspectief is nodig.
De uitdaging: kansrijke ontwikkelingsperspectieven ontwikkelen
Door het dalende veen in De Hegewarren komt er veel CO2 vrij en door lagere grondwaterstanden verdrogen omliggende natuurgebieden. De Hegewarren ligt naast het stikstofgevoelige natuurgebied De Alde Feanen. De peilen moeten omhoog om de problemen op te lossen. Dat heeft ingrijpende gevolgen voor de mensen die in en om De Hegewarren wonen en de grond gebruiken. De veehouders kunnen of willen bijvoorbeeld niet blijven in een polder met hogere grondwaterstanden. Ze willen in gesprek gaan over het verplaatsen van hun bedrijf.In co-creatie en participatie naar oplossingen zoeken
Bijna een jaar lang heeft een groep inwoners en betrokkenen uit en rondom De Hegewarren gewerkt aan oplossingen voor de toekomst. Ze deden dat in een zogenaamd co-creatieteam. Het co-creatieproces is een initiatief van Provincie Fryslân, Wetterskip Fryslân en gemeente Smallingerland.Elke belanghebbende kijkt door een eigen bril, vanuit een eigen perspectief: vanuit de landbouw, de economie, de natuur of de recreatie. Royal HaskoningDHV objectiveerde dat proces door het benodigde reken- en tekenwerk uit te voeren. Zo werd voor elke variant duidelijk wat een bepaald waterpeil zou betekenen voor de CO2-reductie. Ook effecten op de Natura 2000-gebieden, bijvoorbeeld voor weidevogels, hebben we meegenomen. We hebben daarnaast gekeken naar de financiële haalbaarheid van de varianten, inclusief de subsidiemogelijkheden.
Het resultaat: een nieuw toekomstperspectief
De zoektocht naar een nieuw toekomstperspectief voor De Hegewarren heeft geleid tot twee voorkeursalternatieven voor het gebied. Het co-creatieteam heeft deze op 7 oktober 2021 overhandigd aan de bestuurders van Provincie Fryslân, Wetterskip Fryslân en Gemeente Smallingerland. In de loop van 2022 kozen de provincie, het waterschap en de gemeente de variant ‘Open en Natuurlijk’ voor de toekomst van De Hegewarren. In deze variant dalen de kosten voor het waterbeheer, is er ruimte voor boezemuitbreiding en wordt het meest bijgedragen aan het verminderen van CO2- en stikstofuitstoot. De uitvoering vergt, vanwege de benodigde vergunningen en grondverwervingen, nog verscheidene jaren.We hebben met onze kennis en expertise de consequenties van ideeën en wensen inzichtelijk gemaakt. Zoiets is een voorwaarde voor een succesvol proces van co-creatie. Het is een aanpak die navolging verdient, in en buiten Friesland.
Water en Bodem sturend
Door de grote druk op de ruimte zijn de afgelopen eeuwen water en bodem op de tweede plaats gekomen bij ruimtelijke ontwikkelingen. Nu is er een omslag nodig naar een robuustere en toekomstbestendige aanpak. Het oplossen van deze complexe ruimtelijke puzzel vereist inzicht in het lokale bodem- en watersysteem én een andere houding en gedrag van alle betrokkenen: van beleidsmaker en beheerder tot gebruiker.
Language is changing...