Waterschap De Dommel heeft altijd helder beeld van waterkwaliteit

Over waterschap De Dommel

Waterschap De Dommel zorgt dat bijna 900.000 inwoners van Midden-Brabant de beschikking hebben over voldoende gezond en schoon oppervlaktewater en dat ze hun voeten droog houden. Dat doet het waterschap onder andere door het oppervlaktewaterpeil te beheren, rioolwater te zuiveren en hun beken natuurlijker in te richten door ze bijvoorbeeld net zoals vroeger weer te laten slingeren (meanderen). Het waterschap is genoemd naar de grootste rivier in het stroomgebied: De Dommel. Deze ontstaat in België en komt bij ’s-Hertogenbosch samen met de Aa in de Dieze.

Inzicht uit datastroom

Het meten van de waterkwaliteit is een kerntaak van het Waterschap De Dommel. Daarom is de organisatie in 2014 gestart met het plaatsen van sensoren in zijn beken, vaak bij een stuw of een brug. Deze sensoren geven de actuele concentratie van ammonium en zuurstof door – twee stoffen die zeer bepalend zijn voor de waterkwaliteit. Te weinig zuurstof betekent slechte omstandigheden voor waterplanten, vissen en andere waterdieren. Hetzelfde geldt voor teveel ammonium en daardoor teveel ammoniak, wat in grote hoeveelheden schadelijk is voor mens en dier. Ammonium komt vaak in het oppervlaktewater terecht wanneer het hard geregend heeft: rioolwateroverstorten lopen dan over waardoor ongezuiverd rioolwater in de beken komt.

De ongeveer 25 sensoren geven om de vijf minuten via internet de zuurstof- en ammoniumconcentratie van een locatie door. Opslag van deze meetgegevens heeft in de loop der tijd gezorgd voor gigantische datafiles. Om inzichten daaruit te halen, moesten medewerkers eerst alle meetwaarden opwerken tot een bruikbare dataset, een tijdrovende klus. Hoe destilleren we snel en eenvoudig inzichten over de waterkwaliteit uit deze constante datastroom? En dat op een zo gebruiksvriendelijke en laagdrempelige manier, zodat de waterschapmedewerkers er eenvoudig zelf mee aan de slag kunnen? Het waterschap had daarvoor niet de kennis en mankracht in huis. Daarom ging de waterbeheerder op zoek naar een partner.

Wateroverlast in beeld

Met een betrouwbaar en robuust watersysteem zorgt het Waterschap De Dommel dat inwoners in zijn werkgebied veilig kunnen ondernemen, wonen en recreëren. Door klimaatverandering staat dit streven onder druk. Daarom werkt het waterschap op verschillende niveaus samen met overheden, waterschappen en andere organisaties. Binnen het Nationaal Bestuursakkoord Water (NBW) zijn eisen gesteld waaraan de organisatie moet voldoen. Passende maatregelen vereisen een goed beeld van de huidige en toekomstige wateroverlast. Op die manier is mogelijke overlast beter te voorspellen en zijn risico’s adequaat te beheersen.

Het hydrologisch modelinstrumentarium geeft het waterschap inzicht in wateroverlast. De hieruit voorkomende modellen vormen onder meer de input voor het beslissingsondersteunend systeem (BOS). Dit systeem geeft een compleet beeld van hoogwatersituaties en de samenhang met het waterbeheer. Het bestaande modelinstrumentarium voldeed niet meer aan de huidige eisen. De brondata voor het model is veranderd en er zijn inmiddels meer databronnen beschikbaar. Daarnaast was de koppeling tussen de systemen die het oppervlaktewater en het ondiepe grondwater meten nog niet optimaal. Het waterschap zocht een partner die op basis van het bestaande model een robuust, gebruiksvriendelijk en state-of-the-art modelinstrument kon ontwikkelen. Daarmee kan het waterschap de wateroverlast door de klimaatverandering beter en betrouwbaarder in beeld brengen.

Onderbouwde beslissingen

De webapplicatie vertaalt meetgegevens naar bruikbare inzichten. Daarmee kan Waterschap De Dommel beslissingen nemen en beleid maken op basis van onderbouwde feiten. Medewerkers kunnen in een dashboard meetgegevens van een locaties en tijdsvakken vergelijken. Blijkt bijvoorbeeld dat de concentratie ammonium nabij een rioolwaterzuivering structureel te hoog is, dan is dat wellicht een reden om de zuivering van het rioolwaterzuiveringseffluent te verbeteren. Ook toont de webapplicatie in een oogopslag hoe vaak, waar en wanneer de waterkwaliteit in het geding is. De webapplicatie is gebruiksvriendelijk en sluit uitstekend aan op de praktijk. Bij de ontwikkeling van de applicatie werkte Royal HaskoningDHV nauw samen met het waterschap. Na het gereedkomen leerden medewerkers tijdens workshops de ins & outs van de applicatie en de achterliggende programmeerscripts kennen.

Naast inzicht en gebruiksgemak is ook efficiency een groot pluspunt van de webapplicatie. De verwerking van sensordata vindt immers niet meer handmatig plaats. Daardoor kunnen waterschapsmedewerkers hun tijd investeren in het daadwerkelijk interpreteren van de sensordata in plaats van deze op te werken van meetwaarden tot bruikbare gegevens.

Real-time intelligence

Het is mogelijk om de webapplicatie in de toekomst real-time te maken. Momenteel wordt de applicatie gevoed met meetdata tot en met het voorlaatste kalenderjaar. Door het systeem elke vijf minuten real-time te voeden met net gemeten data kan het waterschap de applicatie inzetten als waarschuwingssysteem. Met een dergelijk early-warning systeem kun je bijvoorbeeld een melding instellen als de actuele waterkwaliteit langdurig een dalende lijn laat zien of onder een bepaalde waarde komt. In dat geval kan het waterschap daar direct naar handelen. Daarnaast is het mogelijk om naast zuurstof- en ammoniumwaarden ook andere meetdata aan het systeem toe te voegen, zoals de waterstand of weersverwachting. Zo legt het Waterschap De Dommel met de applicatie de basis voor toekomstige, allesomvattende real-time intellligence.

Wateroverlast in beeld

Met een betrouwbaar en robuust watersysteem zorgt het Waterschap De Dommel dat inwoners in zijn werkgebied veilig kunnen ondernemen, wonen en recreëren. Door klimaatverandering staat dit streven onder druk. Daarom werkt het waterschap op verschillende niveaus samen met overheden, waterschappen en andere organisaties. Binnen het Nationaal Bestuursakkoord Water (NBW) zijn eisen gesteld waaraan de organisatie moet voldoen. Passende maatregelen vereisen een goed beeld van de huidige en toekomstige wateroverlast. Op die manier is mogelijke overlast beter te voorspellen en zijn risico’s adequaat te beheersen.

Het hydrologisch modelinstrumentarium geeft het waterschap inzicht in wateroverlast. De hieruit voorkomende modellen vormen onder meer de input voor het beslissingsondersteunend systeem (BOS). Dit systeem geeft een compleet beeld van hoogwatersituaties en de samenhang met het waterbeheer. Het bestaande modelinstrumentarium voldeed niet meer aan de huidige eisen. De brondata voor het model is veranderd en er zijn inmiddels meer databronnen beschikbaar. Daarnaast was de koppeling tussen de systemen die het oppervlaktewater en het ondiepe grondwater meten nog niet optimaal. Het waterschap zocht een partner die op basis van het bestaande model een robuust, gebruiksvriendelijk en state-of-the-art modelinstrument kon ontwikkelen. Daarmee kan het waterschap de wateroverlast door de klimaatverandering beter en betrouwbaarder in beeld brengen.