Regionaal invulling geven aan Water en Bodem sturend

De uitdaging

De bodemgesteldheid in Nederland is verre van optimaal. PFAS, bodemdaling en verzilting zijn slechts enkele voorbeelden daarvan. Tegelijk concurreren opgaven als woningbouw, duurzame energie en ondergrondse infrastructuur om de schaarse beschikbare ruimte boven- en ondergronds. Een van de antwoorden voor deze puzzel is Water en Bodem sturend maken: ruimtelijk ontwikkelen afstemmen op het water- en bodemsysteem ter plekke.

Dat brengt allerlei kennisvraagstukken met zich mee. Over de diepere oorzaken van klimaatverandering bijvoorbeeld, waardoor natte en droge periodes elkaar afwisselen of de biodiversiteit beïnvloeden. We beseffen ons steeds beter dat we afhankelijk zijn van bodemprocessen waarin miljarden organismen en schimmels een cruciale rol spelen. Want de bodem reinigt, houdt water vast en produceert onze primaire levensbehoeften. Bij iedere nieuwe toevoeging aan de bodem, of het nu een parkeergarage of een bodemenergiesysteem is, komt de vraag op: is dat eigenlijk wel verstandig?

De ontwikkeling van Regionale Kennisschakelpunten

Met kennis impuls(gelden) van het ministerie Infrastructuur en Waterstaat begon de VNG in 2022 met Regionale Kennisschakelpunten. Regio’s verkennen daarbinnen bodem- en watervraagstukken. In de eerste fase lag de nadruk op organisatie. Overheden, kennisinstellingen, marktpartijen, maatschappelijke organisaties en inwoners brachten hierna uitdagingen en kennis in kaart. De tweede fase, die tot eind 2025 duurt, focust op het opstellen van kennisagenda's. Die beschrijven welke kennis ontbreekt en wat de exacte praktijkopgave is.

Royal HaskoningDHV ondersteunt deze regionale kennispunten. Tot eind 2025 gaan we met tien regio’s hun kennisagenda met bijbehorend leerplan opstellen. Daarnaast doen we drie digitaliseringspilots, bijvoorbeeld in de aanloop naar een digital twin voor de bodem. Die laten virtueel zien wat de gevolgen zijn van voorgenomen ruimtelijke beslissingen. Tenslotte helpen we regio's bij het indienen van een voorstel voor een Living Lab. Dit EU-initiatief geeft teams van wetenschappers, inwoners, bedrijven en overheden de kans om innovatieve oplossingen voor een gezonde bodem in de praktijk te testen.

Naar werkbare Water en Bodem sturende oplossingen

Het programma levert een regionale infrastructuur op, die systematisch kennis en ervaringen deelt. In vier essays worden inzichten gedeeld over samenwerking met de wetenschap en het bestuurlijk borgen van de kennisagenda. Voor het zover is, gaan de regio's in werksessies aan de slag met de kennisagenda en de digitaliseringspilot. Daarin gebruiken ze een slimme samenwerkingsmethode om snel tot innovatieve oplossingen te komen. Ook moet hier een plan uitkomen, dat kennisdeling binnen en tussen regio’s stimuleert. Uiteindelijk moeten de schakelpunten ervoor zorgen, dat lokale overheden verstandige keuzes kunnen maken en Water en Bodem sturend inzetten voor een gezondere leefomgeving voor toekomstige generaties.